Bablar – Konular – Numaralar

<< 1615 >>

خيار المملوكين يعتقان

29- Azat Edilecek Karı Kocada Tercih

أخبرنا إسحاق بن إبراهيم بن راهويه قال حدثنا حماد بن مسعدة قال حدثنا بن موهب عن القاسم بن محمد قال كان لعائشة غلام وجارية قالت فأردت أن أعتقهما فذكرت ذلك لرسول الله صلى الله عليه وسلم فقال ابدئي بالغلام قبل الجارية

[-: 5610 :-] Kasım b. Muhammed'in, Hz. Aişe'den bildirdiğine göre, karı koca olan bir köle ile bir cariyem vardı. Onları azat etmek istedim ve bu isteğimi Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem)'e bildirdim. Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) bana: "Cariyeden önce köleyi azat et" buyurdu.

Mücteba: 6/161; Tuhfe: 17614.

4915. hadiste tahrici yapıldı.

باب خيار الأمة تعتق

30- Azat Edilen Cariye'nin Tercih Hakkı

أخبرنا محمد بن سلمة المصري قال أنبأنا بن القاسم عن مالك عن ربيعة عن القاسم بن محمد عن عائشة زوج النبي صلى الله عليه وسلم قالت كان في بريرة ثلاث سنن فكان إحدى السنن الثلاث أنها أعتقت فخيرت في زوجها وقال رسول الله صلى الله عليه وسلم الولاء لمن أعتق ودخل رسول الله صلى الله عليه وسلم والبرمة تفور بلحم فقرب إليه خبز وآدم من آدم البيت فقال رسول الله صلى الله عليه وسلم ألم أر البرمة فيها لحم فقالوا بلى يا رسول الله ذلك ولكن لحم تصدق به على بريرة وأنت لا تأكل الصدقة فقال رسول الله صلى الله عليه وسلم هو عليها صدقة وهو لنا هدية

[-: 5611 :-] Hz. Aişe anlatıyor: Berire dolayısıyla üç sünnet ortaya konulmuştur. Birincisi, azat edildiği zaman kocasına dönüp dönmeme konusunda serbest bırakılmıştır. ikincisi Allah Resulü (sallallahu aleyhi ve sellem) onun durumu dolayısıyla: "Vela hakkı azat eden kişinindir" buyurmuştur.

Üçüncüsüne gelince, bir defasında Allah Resulü (sallallahu aleyhi ve sellem) eve geldiğinde tencerede et pişiyordu. Yemek olarak önüne ekmek ile evde bulunan katıklardan bir şey konulunca: "Tencerede et pişirilmiyor muydu?" diye sordu. Evdekiler: "Evet ya Resulalıah! Ancak o et Berire'ye sadaka olarak verilmiş. Sense sadaka olan bir şeyi yemezsin" deyince, Allah Resulü (sallallahu aleyhi ve sellem):

"O Berire için sadakadır, ama bizim için (Berire'den) bir hediyedir" buyurdu.

5612, 5618, 5619 ile 6194. hadislerde tekrar gelecektir. 2317 ile 4899. hadislerin tahriclerine bakınız. - Mücteba: 6/162; Tuhfe: 17449 .

Diğer tahric: Hadisi Buhari (2578, 5097, 5279), Müslim 1075 (172, 173), 1504 (11, 12, 13, 14), Ebu Davud (2234), İbn Mace (2076), Ahmed, Müsned (24187) ve İbn Hibban (5115, 5116) rivayet etmişlerdir.

أخبرني محمد بن آدم قال حدثنا أبو معاوية عن هشام عن عبد الرحمن بن القاسم عن أبيه عن عائشة قالت كان في بريرة ثلاث قضيات أراد أهلها أن يبيعوها ويشترطوا الولاء فذكرت ذلك للنبي صلى الله عليه وسلم فقال اشتريها وأعتقيها فإنما الولاء لمن أعتق قالت وأعتقت فخيرها رسول الله صلى الله عليه وسلم فاختارت نفسها وكان يتصدق عليها فتهدي لنا منه فذكرت ذلك للنبي صلى الله عليه وسلم فقال كلوه فإنه عليها صدقة وهو لنا هدية

[-: 5612 :-] Hz. Aişe bildiriyor: Berire dolayısıyla üç sünnet ortaya konulmuştur. Birincisi, efendileri onu, vela hakkının kendilerinde kalması şartıyla satmak istediler. Bunu, Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)'e zikrettiğimde bana: "Onu satın alıp azat et. Zira vela hakkı onu azat edenindir" buyurdu. ikincisi, azat edildiğinde kocasının yanında kalıp kalmamada muhayyer bırakıldı. O da dönmemeyi seçti. Üçüncüsü ise, kendisine bir sadaka verildiği zaman o sadakayı bize hediye olarak verirdi. Bunu, Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)'e zikrettiğimde: "Yiyebilirsiniz! Zira o Berire için sadakadır, ama bizim için hediyedir" buyurdu.

Mücteba: 6/162; Tuhfe: 17528.

باب خيار الأمة تعتق وزوجها حر

31- Kocası Hür Biri Olan Cariyenin Azat Edilmesi Durumunda Tercih Hakkı

أخبرنا قتيبة بن سعيد قال حدثنا جرير عن منصور عن إبراهيم عن الأسود عن عائشة قالت اشتريت بريرة فاشترط أهلها ولاءها فذكرت ذلك للنبي صلى الله عليه وسلم فقال أعتقيها فإنما الولاء لمن أعطى الورق قالت فأعتقتها قالت فدعاها النبي صلى الله عليه وسلم فخيرها من زوجها قالت لو أعطاني كذا وكذا ما أقمت عنده فاختارت نفسها وكان زوجها حرا

[-: 5613 :-] Hz. Aişe anlatıyor: Berire'yi satın aldım. Ancak, efendileri vela hakkının kendilerinde kalması şartı ile sattılar. Bunu, Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)'e zikrettiğimde:

"Sen onu azat et! VeLa hakkı da onun bedelini veren kişinin olur" buyurdu. Bunun üzerine onu azat ettim. Sonrasında Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) onu çağırıp kocasına dönüp dönmeme konusunda kendisini muhayyer bıraktı. Berire de: "Bana şunu şunu verse dahi artık yanında kalmam!" dedi ve dönmemeyi seçti. Kocası da hür birisiydj,

Mücteba: 6/163, 7/300; Tuhfe: 15992.

2407. hadiste tahrici yapıldı. 6193. hadiste tekrar gelecektir. Bir sonraki hadise de bakınız.

أخبرنا عمرو بن علي عن عبد الرحمن قال حدثنا شعبة عن الحكم عن إبراهيم عن الأسود عن عائشة أنها أرادت أن تشتري بريرة فاشترطوا ولاءها فذكرت ذلك للنبي صلى الله عليه وسلم فقال اشتريها وأعتقيها فإن الولاء لمن أعتق وأتي بلحم فقيل إن هذا مما تصدق به على بريرة فقال هو لها صدقة ولنا هدية وخيرها رسول الله صلى الله عليه وسلم وكان زوجها حرا

[-: 5614 :-] ibrahim b. el-Esved'in bildirdiğine göre Hz. Aişe, Berire'yi satın alıp azat etmek istemiş. Fakat, efendileri vela hakkının kendilerinde kalmasını şart koşmuşlardı. Hz. Aişe bunu Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)'e zikredince:

"Sen onu satın alıp azat et. Vela hakkı da onu azat eden kişinindir" buyurdu. Yine bir defasında Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem)'in evine et getirilmiş ve ona: "Bunu Berire'ye sadaka olarak vermişler" demişlerdi. Allah Resulü (sallallahu aleyhi ve sellem) de: "Et Berire'ye sadaka verilmiş olabilir, ama o bizim için bir hediyedir" buyurmuştur. Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) azat edilen Berire'yi, hür biri olan kocasına dönüp dönmemekte muhayyer bırakmıştır.

Mücteba: 6/163; Tuhfe: 15930.

2407. hadiste tahrici yapıldı.

باب خيار الأمة تعتق وزوجها مملوك

32- Kocası Köle Kalıp Kendisi Azat Edilen Cariyenin Tercih Hakkı

أخبرنا إسحاق بن إبراهيم بن راهويه قال أنبأنا جرير عن هشام بن عروة عن أبيه عن عائشة قالت كاتبت بريرة على نفسها بتسع أواق في كل سنة بأوقية فأتت عائشة تستعينها فقالت لا إلا أن يشاؤوا أن أعدها لهم عدة واحدة ويكون الولاء لي فذهبت بريرة فكلمت في ذلك أهلها فأبوا عليها إلا أن يكون الولاء لهم فجاءت إلى عائشة وجاء رسول الله صلى الله عليه وسلم عند ذلك فقالت لها ما قال أهلها فقالت لاها الله إذا إلا أن يكون الولاء لي فقال رسول الله صلى الله عليه وسلم ما هذا فقالت يا رسول الله إن بريرة أتتني تستعين بي على كتابتها فقلت لا إلا أن يشاؤوا أن أعدها لهم عدة واحدة ويكون الولاء لي فذكرت ذلك لأهلها فأبوا عليها إلا أن يكون الولاء لهم فقال رسول الله صلى الله عليه وسلم ابتاعيها واشترطي لهم الولاء فإن الولاء لمن أعتق ثم قام فخطب الناس فحمد الله وأثنى عليه ثم قال ما بال أقوام يشترطون شروطا ليست في كتاب الله عز وجل يقولون أعتق فلانا والولاء لي كتاب الله عز وجل أحق وشرط الله أوثق وكل شرط ليس في كتاب الله فهو باطل وإن كان مائة شرط فخيرها رسول الله صلى الله عليه وسلم من زوجها وكان عبدا فاختارت نفسها قال عروة فلو كان حرا ما خيرها رسول الله صلى الله عليه وسلم

[-: 5615 :-] Hz. Aişe anlatıyor: Berire, her yıl bir Okiyye (kırk dirhemlik gümüş) vermek üzere dokuz Okiyye üzerinden efendileriyle mukatebe yapmıştı. Anlaşma bedelini ödemede yardım istemek üzere bana gelince ona:

"Efendilerine söyle! Şayet vela hakkının benim olmasını kabul ederlerse, anlaşma bedelinin hepsini birden öderim" dedim. Berlre gidip efendileriyle bu konuyu konuştu. Fakat vela hakkının kendilerinin olmaması halinde bunu kabul etmeyeceklerini söylediler. Durumu anlatmak üzere yanımda bulunduğu sırada Resulullah da (s.a.v.) geldi. Berire, efendilerinin verdiği cevabı bana söyleyince ben de:

"Valiahi vela hakkı bende olmadıkça bunu kabul etmem" dedim. Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem):

"Ne oluyor?" diye sorunca, ben: "Ya Resulalıah! Berire, anlaşma bedelini ödemede yardım istemek üzere bana gelince ona: "Efendilerine söyle! Şayet vela hakkının benim olmasını kabul ederlerse anlaşma bedelinin hepsini birden öderim" dedim. "Berire gidip efendileriyle bu konuyu konuşmuş, ama vela hakkının kendilerinin olmaması halinde bunu kabul etmeyeceklerini söylemişler" dedim. Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) de:

''Vela hakkı sende olmak üzere onu satın alıp azat et. Zira vela hakkı azat eden kişiye aittir" buyurdu. Ardından Müslümanlara konuşma yapmak üzere kalktı. Allah Teala'ya hamdü senada bulunduktan sonra da:

"Bazılarına ne oluyor da Allah Teala'nın Kitab'ında yeri olmayan bazı şartları ileri sürüp: ''Filan kişiyi azat et, ama veli1 hakkı benimdir'' diyorlar! Bilin ki bu konuda Allah 'm Kitab'ının hükmü uyulmaya daha layıktır ve onun koştuğu bir şart, sizin koşacağınız bir şarttan dahi sağlamdır. Allah Teala'nın Kitab'mda yeri olmayan bir şart, bir değil yüz şart daha olsa geçersizdir!" buyurdu. Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) Berire'yi kocası konusunda da muhayyer bıraktı. Kocası köle olduğu için de Berire ondan ayrılmayı seçti. Urve der ki: Berire'nin kocası köleydi, zira hür biri olsaydı Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) Berire'yi ona dönüp dönmeme konusunda muhayyer bırakmazdı.

Mücteba: 6/164; Tuhfe: 1677.

4996. hadiste tahrici yapıldı.

أخبرنا إسحاق بن إبراهيم بن راهويه قال أنبأنا المغيرة بن سلمة قال حدثنا وهيب عن عبيد الله بن عمر عن يزيد بن رومان عن عروة عن عائشة رضى الله تعالى عنها قالت كان زوج بريرة عبدا

[-: 5616 :-] Urve, Hz. Aişe'nin: "Berire'nin kocası köle idi" dediğini bildirir.

Mücteba: 6/165; Tuhfe: 17354.

4996. hadiste tahricİ yapıldı.

أخبرنا إسحاق بن إبراهيم قال أنا المغيرة بن سلمة قال ثنا وهيب عن عبيد الله بن عمر عن نافع عن صفية بنت أبي عبيد قالت كان زوج بريرة عبدا

[-: 5617 :-] Nafi', Safiyye binti Ebi Ubeyd'in: "Berire'nin kocası köle idi" dediğini bildirir.

Tuhfe: 19621 .

أخبرنا القاسم بن زكريا بن دينار الكوفي قال حدثنا حسين عن زائدة عن سماك عن عبد الرحمن بن القاسم عن أبيه عن عائشة أنها اشترت بريرة من أناس من الأنصار واشترطوا الولاء فقال رسول الله صلى الله عليه وسلم الولاء لمن ولي النعمة وخيرها رسول الله صلى الله عليه وسلم وكان زوجها عبدا وأهدت لعائشة لحما فقال رسول الله صلى الله عليه وسلم لو وضعتم لنا من هذا اللحم فقالت عائشة تصدق به على بريرة فقال هو عليها صدقة وهو لنا هدية

[-: 5618 :-] Abdurrahman b. el-Kasim, babasından bildiriyor: Hz. Aişe, Ensarlı birilerinden Berire'yi satın alıp azat etmek istedi. Ancak efendileri vela hakkının kendilerinde kalması şartını koştular. Bunun üzerine Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem):

"Vela hakkı onun bedelini verip azat edenindir" buyurdu. Allah Resulü (sallallahu aleyhi ve sellem) azat edilen Berire'yi köle olan kocasına dönüp dönmeme konusunda da muhayyer bıraktı. Yine bir defasında Berire, Hz. Aişe'ye et hediye etti. Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem):

"Bu et'ten biraz koysanız da yesek" deyince, Hz. Aişe: "Ama bu et Berire'ye sadaka olarak verilmiş" karşılığını verdi. Bunun üzerine Allah ResulÜ (sallallahu aleyhi ve sellem):

"Et Berire'ye sadaka, bize ise hediye olarak verildi" buyurdu.

Mücteba: 6/165; Tuhfe: 17490.

أخبرنا محمد بن إسماعيل بن إبراهيم بن علية قال حدثنا يحيى بن أبي بكير الكرماني قال حدثنا شعبة عن عبد الرحمن بن القاسم عن أبيه عن عائشة قال وكان وصي أبيه قال وفرقت أن أقول سمعته من أبيك قالت عائشة سألت رسول الله صلى الله عليه وسلم عن بريرة وأردت أن اشتريها واشترط الولاء لأهلها فقال اشتريها فإن الولاء لمن أعتق قال وخيرت وكان زوجها عبدا ثم قال بعد ذلك ما أدري ما أدري وأتي رسول الله صلى الله عليه وسلم بلحم فقالوا هذا مما تصدق به على بريرة قال هو لها صدقة ولنا هدية

[-: 5619 :-] Hz. Aişe anlatıyor: Vela hakkının bende olması şartıyla Berlre'yi efendilerinden satın alıp azat etmek istedim ve bunu Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem)'e sordum. "Onu satın alıp azat et. Vela hakkı da azat eden kişinindir" buyurdu. Azat edildikten sonra köle olan kocasına dönüp dönmeme konusunda Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) onu muhayyer bıraktı. (Ravi Şu'be, Bundan sonrasını hatırlamıyorum.) Bir ara Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem)'in evine et getirildi. Allah Resulü (sallallahu aleyhi ve sellem) yemek isteyince: "Bu et Berire'ye sadaka olarak verildi" dediler. Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) de: "Berire için sadakadır; ama bizim için hediyedir" buyurdu.

Mücteba: 6/165; Tuhfe: 17491.